اهمیت نظارت وارزیابی درباره نظارت
سازمانها به منظور حصول اهداف مشخصي شكل مي گيرند. از اين رو لازم است تا همواره كيفيت و عملكرد آنها مورد نظارت و ارزيابي قرار گيرد تا با شناخت نقاط قوت و ضعف و در پرتو نتايج حاصل، مسير فعاليتها و اقدامات در راستاي تحقق اهداف مورد نظر، هدايت گردد. درباره ارزیابی هرسازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و کیفیت فعالیت های خود و نیز تحقق رسالت و اهداف پیش بینی شده ، بالاخص در محیط های پویا نیازمند به ارزیابی است . فقدان وجود نظام ارزیابی در یک سیستم و سازمان به معنای عدم بر قراری ارتباط با محیط درون و برون سازمان تلقی می شود که پیامد آن کهولت و در نهایت مرگ سازمان است . ارزیابی عملکرد موجب هوشمندی سازمان و برانگیختن مجموعه عوامل و افراد در جهت اهداف می شود.
در هر جامعه، نظام و محتوای آموزش و پژوهش از مهمترین عوامل توسعه آن جامعه به شمار می‌آید. به همین دلیل، در برنامه‌های كلان هر كشور برای توسعه، به آموزش و پژوهش توجه اساسی می‌شود و تلاش می‌گردد تا امكانات مناسب برای پیشبرد نظام آموزش و پژوهش فراهم آورده شود. مانند هر فعالیت دیگر، برای سنجش میزان پیشرفت آموزش و پژوهش و اطمینان از این‌كه موسسات آموزشی و پژوهشی قادرند به هدفهای مورد نظر دست یابند، لازم است این موسسات به طور منظم مورد ارزیابی قرار گیرند.
به منظور تحقق اهداف عام و خاص هر نظام دانشگاهي و دستيابي به سطح كيفيت مورد نظر، بايد كاركردهاي
مديريت دانشگاهي مورد استفاده قرار بگيرند. اين كاركردها شامل: (1) برنامه ريزي، (2) سازماندهي و هماهنگي، (3) هدايت و رهبري و (4) نظارت و ارزيابي، است.
تفاوت نظارت و كنترل :( تعریف نظارت)
اصطاحات نظارت و كنترل معمولاً به صورت مترادف و هم معني با هم بكار گرفته مي شوند ولي در وا قع اين دو اصطلاح داراي معاني متفاوتي هستند ولي كاملاً به هم مربوط و وابسته اند.
نظارت و كنترل يعني بازديد و مراقبت از طرز پيشرفت اجراي عمليات در مقايسه با وضع مطلوب و به دنبال آن تغيير عمليات به منظور جلوگيري از انحراف در تحقق اهداف پيش بيني شده سازمان مي باشد.
تعريف فوق از دو قسمت تشكيل شده است : قسمت اول كسب اطلاعات از طريق مشاهده و بررسي وضع موجود و تعيين پيشرفت كارها در مقايسه با وضع مطلوب است كه نظارت ناميده مي شود و قسمت دوم يعني كنترل به منظور باز گردانيدن سيستم اجرايي به شكل درست و مطلوب آن از طريق انجا م كارهاي اصلاح كننده مي باشد كه يك فرايند اجرايي و عملياتي باشد.
در واقع نظارت، مهم تر و مقد م بر كنترل مي باشد زير ا نظارت يك امر مشاهده اي و تحقيق مي- باشد و اگر در يافتن انحرافات جريان عملياتي سازمان موردي ديده نشود نيازي به كنترل نخواهد بود. هدف و فلسفه ي وجودي نظارت و كنترل اصلاح و بهبود است و اگر اين ويژگي در نظام كنترلي موجود نباشد ، سيستم دوام چنداني نخواهد داشت. نظارت مانند یک ترازو است.
تعریف دیگری که از کنترل و نظارت کرده اند عبارت است از : « ارزیابی تصمیم گیری ها و برنامه ها از زمان اجرای آنها و اقدامات لازم برای جلوگیری از انحراف عملیات نسبت به هدفهای برنامه و تصحیح انحرافات احتمالی بوجود آمده » . و همانطور که در این تعریف ملاحظه می گردد ، ارزیابی جزئی از نظارت و کنترل بحساب می آید.
تعریف ارزیابی
گردآوری اطلاعات درباره فعالیت ها، ویژگی ها و برونداد های یک برنامه یا یک سیستم و قضاوت درباره آنها، تطبیق آنها با استانداردها برای بهبود اثربخشی و یا اطلاع رسانی برای تصمیم گیری جهت برنامه ریزی آینده.
از نظر لغوي واژه ارزيابي به معني تعيين ارزش چيزي است . (معين 1371 ، 199 ) به گفته برخي از صاحبنظران ،ارزيابي با دو واژه ارزشيابي و سنجش مترادف مي باشد و نمي توان بين اين سه واژه تفاوت معنايي و مفهومي قائل شد . عده اي نيز اين سه واژه را از يكديگر تفكيك كرده و حيطه كاربرد آنرا درجه بندي كرده اند . بعنوان مثال ابيلي ارزشيابي را جامع تر از ارزيابي ميداند و حيطه كاربرد آنرا وسيعتر از ارزيابي مي شمارد (ابيلي 1375 ، 110 ) در حاليكه سيف ارزشيابي را جامع تر از سنجش دانسته و سنجش را جزيي از ارزشيابي مي داند . (سيف 1375 ، 33 ) به نظر كيا منش ارزيابي به منظور ارزيابي عملكرد فراگير يا فراگيران و ارزشيابي به منظور ارزشيابي برنامه ، دوره ، درس و يا مؤسسه به كار گرفته مي شود . همچنين به نظر او سنجش مترادف با اندازه گيري مي باشد و تفاوت سنجش با ارزشيابي ، را در اين مورد دانسته كه سنجش علي الاصول فعاليتي غير ارزشي بوده در حاليكه در ارزشيابي قضاوت در ميان مي باشد (كيامنش 1368ـ 26 ـ30 ) از سوي ديگر بازرگان سه واژه مذكور را مترادف به كار مي برد .
اولين تعريف ارزيابي به نام رالف تايلر ثبت شده وي ارزشيابي را وسيله اي جهت تعيين ميزان رسيدن برنامه رسيدن به هدفهاي آموزشي مي داند . در اين تعريف هدف هاي آموزشي به تغييرات مطلوب اشاره مي كنند كه انتظار مي رود در اثر اجراي برنامه آموزشي در رفتار فراگيران حاصل آيد .